Geçmişten günümüze "Sarayönü"-57

SARAYÖNÜ DİNİ YAPILARI -5

Ladik Büyük (Ulu) Camii

Konya İli, Sarayönü İlçesi, Ladik Mahallesi Halıcı Sokak'ta yer alan Ladik Büyük Camii, Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 17.11.1989 tarihinde tescil edilerek koruma altına alınmıştır.

Ahşap direkli Ladik Büyük Cami'nin mihrabında H.1212 (M.1797) tarihi geçmektedir.

Büyük Camii‚ Ulu Camii ve Yukarı Camii olarak da adlandırılan eser enlemesine dikdörtgen planlı olup, mihraba dik olarak uzanan dört sıra beşer ahşap direkle beş sahına ayrılmaktadır. Üst örtüsü kırma çatı olan yapının beden duvarları taş malzemedendir.

Kuzeydoğu köşede yapıya bitişik olan minare; tek şerefeli olup, düzgün kesme taş kullanılan kürsüsünden sonra pabuç tuğla gövdeye doğru daralmaktadır. Sade tutulan şerefe sonradan sıva ile kaplanmıştır. Minarenin üzeri sac külah ile örtülerek alemle sonlanmıştır. Minarenin kürsüsünde nemlenmeler başlamıştır.

Caminin doğu cephesinde altta üç büyük ahşap pencere ile üstte dört tepe penceresi yer almaktadır. Doğu cephenin kuzeydoğusunda kemerli iki kanatlı ahşap kapı önüne sonradan eklenen rüzgârlık bölümü bulunmaktadır. Caminin güney cephesinde altta dört, üstte dört dikdörtgen formlu pencere ile mihrap üzerine denk gelen sonradan kapatılan dairesel formda tepe penceresi yer almaktadır. Caminin batı cephesinde aynı düzen söz konusu olup altta dört büyük, üstte dört tepe penceresi ile kuzeyde altta iki büyük üstte üç tepe penceresi yer almaktadır. Pencereler ahşap çerçeveli olarak, dikdörtgen formludur. Alttaki pencereler daha büyük iken üsttekiler tepe pencereleridir. Alt sıradaki pencerelerde ferforjeler yer almaktadır. Yapının üst örtüsünde ahşap saçakları yapıyı çevrelemektedir. Saçakların köşelerinde ve ortalarında çok kollu yıldız motifli geometrik süslemeli motifler yer almaktadır.

Camiyi dış beden duvarları zemini etrafında drenaj sağlamak için betonarme su olukları çevrelemektedir. Caminin duvarla çevrili avlusundaki haziresinde eski mezar taşlarından sadece çok azı günümüze gelebilmiştir. Bunlardan bazılarının baş taşları bazılarının ayak taşları bulunmaktadır. Silindirik formlu ve dilimli başlıklı mezar taşının başlığında‚ Allah (c.c.) yazılıdır.

Yapının iki kanatlı ahşap kapısına sonradan eklenen rüzgârlık bölümünden sonra ulaşılmaktadır. Her iki yandan dörder basamaklı betonarme merdivenle ulaşılan bu bölümden sonra karşımıza çıkan iki kanatlı ahşap kapı üzerinde iki sıra dikey bir sıra yatay ve tekrar iki sıra dikey dikdörtgen kartuşlar oluşturulmuştur. Basık kemerli kapının üzerindeki kilit taşına benzer taş üzerinde dikdörtgen formlu üçgen alınlıklı taş panoda yer alan dört kitabesinde;

-Bismillahirrahmanirrahim

-Maşallahü Teala

-Fi Sene 689 Evasıt-ı Tarih-i 20 Rebiul-Evvel Tarih-i Atik

-Fi Sene 1313, 12 Rebiul- Evvel Tarih-i Tecdid yazılıdır. Buna göre yapının yapılış tarihi ve yenileme tarihi hakkında kitabeden bilgi almaktayız. Kitabeye göre M.1290'larda yapılan yapı, 1895 yılında yenilenmiştir.

Harim mihraba dik olarak dört sıra beşer ahşap direkle beş sahına ayrılmıştır. Ahşap direklere yassı formlu yastıklar onun üzerine de kuzey-güney yönünde ana kirişler oturmaktadır. Bunun üzerinde de daha sonradan yenilendiği tahmin edilen ahşap tahtalar yapılmıştır. Ahşap direklerin çürümemesi için nemden korumak için oval ve dairesel formlu taş kaidelere oturulmuştur. Göbekte ise iç içe geçmiş üçgenlerin karşılıklı dizilmesi ile kare bir form oluşturarak ortada da çiçek motifli rozet motifi yer almaktadır. Kuzey ve güneyinde yine geometrik sade motifler tavanı süsler. Ortadaki sahın yanlara göre daha geniş tutulmuştur. Ahşap direklerden kuzeydeki mahfil katını desteklemektedirler. Mahfile on dört basamaklı ahşap bir merdivenle çıkılmaktadır. Mahfil korkulukları Ladik Kaşı Cami'ndeki gibi olmakla beraber bir ters bir düz motifler birbirini tekrar etmektedir. Mahfil katı altında kalan ayaklar mavi renge boyanıp bursa kemerli ile birbirine bağlanmaktadır. Ahşap mahfil korkulukları, mahfil tarafındaki ahşap direkler ve merdivenler ile mahfil duvarları mavi renge boyanmıştır.

Harimin iç beden duvarları pencere seviyelerine kadar lambri ile kaplanmıştır. Harimi aydınlatan pencereler içeriye doğru genişlemektedirler. Harimdeki kalemişi süslemeler son derece harimi hareketlendirmiştir. Bunlar pencere aralarında ve üzerlerinde, beyaz zemin üzerine kenar bordürleri mavi olan çoğunlukla altıgen ve sekizgen çokgen kartuşlar yapılmıştır. Bunların içerisinde mescit resmi ve geometrik ile bitkisel süslemeli panolar içerisinde celi sülüs hat yazılı süslemeleri yer alır. Ayrıca doğu ve batı duvarlarda aynı süslemeler görülürken güneyde siyah dairesel panolar oval mavi ve siyah panolar, mavi bordürlü beyaz kartuşlar, yeşil panolar ve içerisindeki hat yazılı kalemişi süslemeler mihrap duvarını hareketlendirmiştir. H.1316 ( M.1898) yılında harimdeki hat ve nakışları Mahmud Nedim adlı sanatçının yaptırıldığı bilinmektedir.

Caminin güney cephesinde doğusunda monte duvara monte edilmiş olan ahşap vaaz kürsüsündeki edirnekari süslemeler ile sonradan yapılan barok süslemeler yan ve ön yüzlerinde bezenmiştir. Minber harimin güneyinde batı köşeye doğru yapılmış olup ahşap işçiliği ile dikkatleri üzerine çekmektedir. Yeşil, mavi, sarı ve kırmızı zemin yüzeyler üzerinde ajur tekniğinde süslemeler vardır. Minberin girişi süslemeli olup kemerlidir. Aynalık bölümünde iç içe geçmiş ikizkenar ve eşkenar üçgenlerin içerisinde yaprak, çiçek ve kıvrım dal süslemeleri ile bezenmiştir. Korkuluğu da bitkisel süslemeli olarak tezyin edilmiştir. Köşk bölümü sade tutulmuştur. Kıble duvarı ortasında yer alan mihrabın duvara oyulmuş yarım daire formlu nişi ve yarım küre biçimli dilimli kavsarası vardır. Dikdörtgen formlu mihrapta yeşil, mavi ve kırmızı yüzeyler üzerinde ajur tekniği ile yapılmış bitkisel ve geometrik süslemeli kompozisyonlar bulunmaktadır. Kemer tablası ve uçları da yine kıvrım dal ve bitkisel süslemelidir. Mihrap tepeliği yarım daire formlu ve yanlara doğru kıvrımları bitkisel dal ve yaprak süslemeli olarak yukarıya doğru kıvrılmaktadır. Tepeliğin içerisi de bitkisel süslemeler ile bezenmiştir. Mihrap nişi üzerindeki panolarda yer alan kitabelerde ise;

Üst Pano'da: (Bakara Suresi 144.Ayet)

Alt Pano'da: (Ali imran Suresi 37.Ayet) yazılıdır.

TÜRBELER

Ahçı Baba Türbesi

Mevlana Hazretlerinin Ahçı'sının Türbesi olarak bilinen türbe 13.yüzyılda yapıldığı sonradan yenilendiği bilinmektedir. Mezarlık içerisinde yer alan türbenin girişi mezarlık tarafındadır.

Dikdörtgen planlı tek bir bölümden oluşan türbenin beden duvarları taştan ve betonarme düz üst örtüsü bulunmaktadır. Kuzey cephede bir giriş kapısı bulunan yapının güneydoğu bölümünde dikdörtgen formlu bir pencere açıklığı yer almaktadır. Güney cephede ise kitabesi olan yapıda‚ Evliyaullahlardan Mevlana'nın Ahçısı Ahçı Baba 13.yüzyıl yazılıdır. İç mekanda sandukaların üzeri yeşil bir örtü ile kapatılmıştır. Dönem dönem onarım geçiren yapının beden duvarları sonradan boyanmıştır.