Patates ve soğan durdurulamıyor

Patates ve soğan fiyatları adeta uçuşa geçti. Patatesin kilosu 4,5 lira, soğanın kilosu 6 liraya kadar yükseldi. Bir kilo 5-6 patates ediyor, yani bir adetinin fiyatı 1 lirayı buldu. Son bir ay içinde patatesteki fiyat artışı yüzde 94’ü buluyor. Fiyat artışlarında girdi maliyetlerindeki artış, yağışlar nedeniyle üretimdeki azalma gibi gelişmelerin etkisi de bulunmakla birlikte esas olarak aracıların 'fırsatçılığı' öne çıkıyor.

Arz ve talep dengesizliğine şiddetli yağışlar da eklenince patates ve soğan fiyatları dikkat çekici oranlarda yükselmeye başladı. Fiyat artışı yine de üretimdeki azalışa kıyasla çok yüksek. Tarımsal üretim ve dağıtımdaki yapı, her tür olumsuz koşulun fiyatlara katlanarak yansıdığı, aracılardan market zincirlere dağıtımı kontrol edenlerin karlarını artırmak üzere fırsatçılık yaptığı görülüyor.

Hal rakamlarına göre patatesin kilogram fiyatı 2,5 lira ile 3,5 lira arasında değişiyor. Mayıs ayında ise aynı patatesin fiyatı halde 1 lira ile 1,8 lira arasındaydı. Buna göre, bir ay içinde patatesteki fiyat değişimi yüzde 94’ü buluyor.

Mayıs ayında bir kilo patates için talep edilen bedelin, haziran ayında 500 gram patates alabildiğini gösteriyor. 2017 Haziran ayı fiyatları ile karşılaştırıldığında ise patates en düşük 1,3 liradan, en yüksek ise 2 liradan alıcı buluyordu. Buna göre patatesteki bir yıllık fiyat değişimi yüzde 75’i bulmuş durumda. Tablo böyle olunca, patatesin market raflarındaki fiyatı da cep yakar hale geldi. Raflarda çeşidine göre kilosu 5 liraya kadar patates bulmak mümkün.

Patatesteki tablo, soğanda da benzer durumda. Mayıs ayında kilosu İstanbul halinde 1 ile 1,6 lira arasında değişen fiyatlardan satılan soğanın, Haziran ayı itibarıyla ise fiyatı 3 ile 5 lira aralığına yükseldi. Bundan bir yıl önce soğanın kilogramının Hal'de 60 kuruş ile 1 lira arasında alıcı bulduğu göz önüne alındığında, bir yıllık farkın yüzde 400 olduğu görülüyor. Bir aylık fiyat artışı da yüzde 212 seviyesinde. Fiyatlardaki artış, 1 kilogram soğanın market raflarında 6 liradan tüketiciyle buluşmasına neden olmuş durumda.