Hayatın ilk testi: Topuk kanını ihmal etmeyin!

Sağlık Bakanlığı tarafından 1987 yılından bu yana yürütülen Yenidoğan Tarama Programı, bebeklerde bazı kalıtsal hastalıkların erken tanı ve tedavisine imkan sağlıyor. Program kapsamında halen 6 farklı genetik hastalık için tarama yapılırken, uzmanlar topuk kanı testinin ve aşıların reddedilmesinin çocuk sağlığı açısından ciddi riskler taşıdığına dikkat çekiyor.

Yenidoğan Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Yağmur Baş, topuk kanı testi konusunda son dönemde yaşanan ihmal ve yanlış bilgilendirmelere karşı aileleri uyardı. Baş, bebeklerin topuğundan alınan birkaç damla kanın, hayatlarını değiştirebileceğini vurguladı.

“Bebeklerde topuk kanı, doğuştan gelen bazı hastalıkların erken tanısını ve müdahale edilmesini çok olası kılan yöntemdir. İleride kalıcı hastalıkların ya da tedavi edilemeyen engelliliklerin önüne geçen uygulama. Hem K vitamini uygulaması hem de topuk kanı, ileriye yönelik ölüm ve ağır engellilikleri önleyen bir yöntem.”

Prof. Dr. Baş, testin ihmal edilmesinin yaratabileceği büyük riskleri şöyle anlattı:

“Bir aile tarafından topuk kanının ihmal edilmesi bebeklerine yaptıkları en büyük kötülük olur. Bir kişinin bile reddetmesi uygun değil. Etraftan bazı 'şehir efsaneleri' duyuluyor. Verilen kanın ileriye yönelik değişik yöntemlerle bebeklerin aleyhine kullanılması yönünde bazı söylentiler çıkartılıyor. Bu medya ya da sanal medya ile birlikte yapılıyor. Buna yönelik de devlet politikaları geliştirmek gerekir.”

Aşı Reddi de Ciddi Tehlike Oluşturuyor

Topuk kanı kadar önemli bir başka uygulamanın da aşılar olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Baş, aşı karşıtlığının ciddi halk sağlığı sorunlarına yol açabileceğini belirtti:

''Bazı hastalıklar tekrar karşımıza çıkmasın. Çocuk felci aşıları yapılıyor düzenli, Türkiye'de çocuk felci vakaları görülmüyor. Yine tetanos vakalarına aşılardan dolayı rastlanmıyor. Gebelere de yapılan önemli aşılar var, onların da ihmal edilmemesi gerekiyor. Göç alan bir ülkeyseniz, gelen misafirlerinizde de bu aşılama tamamlanmamış olabilir. Bunlar da bulaş riskini artıran nedenler. Aşı da topuk kanı kadar yapılması gereken bir uygulama. Aşı oranları düşerse yok olmuş hastalıklar hortlayabilir. Bu da hepimizin sağlığını tehdit eder, ilk başta kendi çocuklarının. Ayrıca ailelerin çocuklarının ileriye yönelik sağlıklı bir yaşama kavuşmaları için bu tür uygulamalara farklı anlamlar yüklememeleri gerekir. Bunların ne kadar elzem olduğunu bilmeleri, tavsiye ettiğimiz uygulamalar açısından bizlere güvenmeleri gerekir.”

"Aşı reddi, yenidoğanda kanayan yaramız"

Türk Neonatoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Esin Koç da aşı karşıtlığına ilişkin çarpıcı değerlendirmelerde bulundu. Kovid-19 pandemisi sürecinde oluşan bilgi kirliliğinin, aşılara karşı güvensizlik oluşturduğunu söyleyen Koç, durumu şöyle özetledi:

"Aşı reddi, yenidoğanda kanayan yaramız. Kovid-19'dan sonra o dönemde dünyada apar topar aşıların çıkması, bu konuda yalan haberlerin yayılması maalesef bazı insanları aşıdan soğuttu hatta korkuttu. Bu dünyadaki en etkili şeylerin başında anne sütü ve aşı gelir. Bebek ölümleri bu kadar azaldıysa, bu aşılar sayesindedir. Aşı karşıtlığı artarsa, o zaman bu kadar emek boşa gider. Tetanostan ne kadar bebek kaybederdik biliyor musunuz? Yüzde 100 ölüm. Şimdi hiç görmüyoruz. Bir gün bunları anladığımızda çok geç olabilir. Devlet zaten bunu ücretsiz yapıyor. Bu konuda farkındalık yaratmak için Sağlık Bakanlığı, tüm dernekler, doktorlar var güçleriyle çalışıyor."

Topuk Kanı Testi ile Tarama Yapılan Hastalıklar

Türkiye’de yürütülen Yenidoğan Tarama Programı kapsamında şu hastalıklar için tarama yapılıyor:

• Fenilketonüri (FKU): Kalıcı beyin hasarı ve zeka geriliğine neden olabilir.

• Konjenital Hipotiroidi (KHT): Zihinsel gelişim geriliğine yol açar.

• Biyotinidaz Eksikliği (BE): İşitme kaybı ve nörolojik sorunlara neden olabilir.

• Kistik Fibrozis (KF): Akciğer ve sindirim sistemini etkiler.

• Konjenital Adrenal Hiperplazi (KAH): Hormon bozukluğuna yol açar.

• Spinal Musküler Atrofi (SMA): Kalıtsal, ilerleyici kas hastalığıdır.

Özel filtre kağıtlarına alınan birkaç damla topuk kanı sayesinde, bu hastalıkların erken teşhisiyle bebekler ağır sağlık sorunlarından korunabiliyor.