Sırtını dönen, payını alamayacak!

Miras hukukunda nadir uygulanan bir düzenleme olan mirasçılıktan çıkarma konusunda değerlendirmelerde bulunan Avukat Zeynep Sevim, özellikle saklı paylı mirasçılar için geçerli olan bu uygulamanın, aile içi sorumlulukların ihlali halinde devreye girebildiğini söyledi.

Avukat Sevim, mirasçılıktan çıkarmanın istisnai bir durum olduğunu vurgulayarak, “Mirasçılıktan çıkarma, miras bırakan kişinin yani murisin, hazırlayacağı vasiyetname ile saklı paylı mirasçısını mirasından mahrum bırakması işlemidir. Mirasçıları mirastan çıkarma yalnızca saklı paylı mirasçılar açısından önemlidir.

Saklı payı olmayan bir mirasçının mirastan men edilmesi gerekmez. Çünkü miras bırakan saklı payı bulunmayan mirasçıların miras payı üzerinde dilediği gibi tasarruf edebilmektedir. Öncelikle saklı pay; saklı pay sahibi mirasçı, miras bırakanın yaptığı tasarruflara karşı miras payları belirli oranlarda korunan mirasçılardır. Yani, miras bırakanın hiçbir şekilde müdahale edemeyeceği, üzerinde tasarruf edemeyeceği şekilde bir miras hakkına sahip olan mirasçılara ‘saklı pay sahibi mirasçı’ denilmektedir.

Medeni Kanunda sınırlı olarak sayılan saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın altsoyu çocukları, evlatlıkları, torunları ve onların çocukları gibi, miras bırakanın anne-babası, miras bırakanın eşidir. Mirasçılıktan çıkarma, mirasçının, aile bağlarını önemli derecede zedelemesi halinde, mirastan men edilerek mirastaki saklı payına ulaşmasını engelleyen istisnai bir düzenlemedir” dedi.

Sevim, ailevi sorumlulukların ihlalinin sadece fiziksel değil, duygusal ve psikolojik düzeyde de değerlendirilebileceğini vurguladı. Hasta olan anne babanın yalnız bırakılması gibi durumların da mirastan mahrumiyet gerekçesi sayılabileceğini belirtti.

“Hasta anne-babanın yanına gelmemek de mirastan mahrum kalma sebebi” diyen Sevim, şu ifadeleri kullandı: “Kanun koyucu yalnızca sınırlı hallerde saklı paylı mirasçıların mirasçılıktan çıkarılmasına izin vermiştir. Bu durum iki başlık altında toplanmıştır. Bunlar ise; mirasçının miras bırakana veya yakınlarına karşı ağır bir suç işlemiş olması, mirasçının miras bırakana ya da aile üyelerine karşı aile hukukundan meydana gelen görevlerini yerine getirmemesi halleridir.

Yani mirasçının miras bırakana ya da yakınlarına karşı ağır bir suç işlemiş olması mirastan çıkarma için yeterli bir neden olmaktadır. Bu suç sadece teşebbüs aşamasında kalmış olsa bile suça kalkışan mirasçı mirastan menedilebilmektedir. Diğer bir husus ise mirasçının miras bırakana ya da aile üyelerine karşı aile hukukundan meydana gelen görevlerini yerine getirmemesidir. Bu aşamada aile hukukundan meydana gelen sorumlulukların ağır ihlalinin birçok türü bulunmaktadır.

Bunlara eşe karşı zina, kötü yaşam nedeniyle aile görevlerini ihmali davranışlar, anne babaya karşı ise evi terk edip ailesiyle görüşmeyi kesmiş evlat gibi örnekler verilebilir. 2019 tarihli Yargıtay 3. Hukuk Dairesi'nin de vermiş olduğu; evini terk edip, ailesine sırt çeviren, hatta anne babası hastalandığında yanlarına gelmeyen evladın vasiyetname ile miras hakkından mahrum edilebileceğine dair karar da emsal teşkil etmektedir.

Çünkü mirastan mahrum bırakma işlemi istisnai bir düzenleme olup mirastan mahrum bırakılacak derecede aile bağlarını zayıflatan bir durumun söz konusu olması gerekmektedir. Aksi halde en ufak uyuşmazlıkta kişilerin eşlerini yahut alt mirasçılarını mirasından mahrum bırakabilmesi mümkün değildir.”

Miras hukukuna dair bu önemli uyarılar, özellikle yaşlı ve bakıma muhtaç ebeveynlerin haklarının korunması ve aile içi sorumlulukların hatırlanması açısından dikkat çekiyor. Avukat Sevim’in vurguladığı üzere, mirastan men edilmek için yalnızca bir vasiyet yeterli değil, bu kararı doğuracak ciddi ve kanıtlanabilir bir gerekçe gerekiyor.