Selam ve daha iyi bir tarım sezonu olması umuduyla bu hafta sıvı gübrelerin kullanırken nelere dikkat etmeli,israfsız nasıl kullanırız konularının biraz matematik hesaplarından konuşalım.

Öncelikli olarak atacağımız her türlü sıvı karışımın homojen yani hem depoda hem de atım sırasında her yerde aynı olması için kullanacağımız miktar bir varilde eritilmeli ya da karıştırılmalıdır. Daha sonra atacağımız makinelerin depoları yarıya kadar su ile doldurulduktan sonra eklenerek tamamlanmalıdır.

Daha sonra kalibrasyona dikkat edilmelidir. Kalibrasyon cihazların her şekilde doğru ve geçerli ayarlanmasıdır. Bu nedenle bazen kalibrasyon için sıfırlamada denilir. Vereceğimiz yüksek,orta,düşük gibi ifadelere göre ayarlama yaparken bu miktarları,kullanacağımız bitkilerin durumu,yaprak alanına göre düşünün. Bunu sohbetimizin ilerleyen kısımlarında paylaşacağız. Sıvı gübre atımında kullanılacak makinelerin kalibrasyon ölçüleri için şunları söyleyebiliriz.

Hacim                             Tarla Bitkileri                          Meyve Ağaçları

Yüksek                            60 litre/dakika dan fazla             100litre/dakika dan fazla

Orta Düşük                      20-30  lt/dk                               50 lt/dk

Düşük                                  0,5-20 lt/dk                               5 lt/dk

Çok Düşük                          0,05-0,5 lt/dk                             0,5 lt/dk

Burada ki kalibrasyonu ise aşağıdaki formülü dikkate alarak hazırlayabiliriz.  

                                   L=  (60 x A x t  )  /   (G x H   )                    

 L=Kullanılacak su       

 A=Püskürtme yapacak meme adedi  

 t=kullanılan meme başına verim(dakikada attığı litre olarak)  

G=İlaçlama ya da gübreleme yapılacak şeridin genişliği  

 H=Traktör hızı (Düzgün ve eşit bir atım için ideal hız tavsiyesi 6 km/h olarak verilmektedir)  

Kalibrasyon hesaplamasında demiştik ya bu az ya da çok olmayı nasıl değerlendireceğiz. İlaçlama ya da sıvı gübre atımı tarzı konularda bitkinin gelişim durumuna daha net söylemek gerekirse yaprak alanına bakılır. Bir yaprak kaç santimetrekare alan kaplar, kaç yaprak var ve o arazide yapraklar ne kadar alan kaplar gibi bir konu. Bunun için yöntemler olsa da hiç kimse durup bunun hesabını yapmayacaktır. Ancak araştırmalar, toplanan verilerle bu bilgi biraz daha kolay bir ortalamayla söylenebilir olmuştur. 

Tarla bitkilerinde vejetasyon yani gelişmenin başlarındaki bitki için,3 ile 5 yaprak gibi bir dönemde dekarda kabaca ve ortalama 2 dekarlık yaprak yüzey alanı çıkar. Yani bu dönemde bir dekar tarla bitkisinin yaklaşık iki dekarı kaplayacak yaprak alanı vardır. Gelişimin ortalarında ise bu yaprak alanı dekar başına ortalama,5 dekar yaprak yüzey alanına çıkmaktadır. Olgunluk ve verim aşamasında ise bir dekar tarla bitkisinin yaprak alanı 10 dekarlık alan kaplamaktadır. Kalibrasyon ayarlamalarındaki bu yüksek, orta, düşük gibi ifadelere göre kullanılacak su miktarını hesaplarken yaprak alanları dikkate alınır.

Kullanılacak su konusunu ağaçlarda nasıl bileceğiz. Bunun için ağaçların taç iz düşümünü ölçmeli ya da doğruya yakın bilmeliyiz. Taç iz düşümü ise ağacın tacı dediğimiz dallı yapraklı üst kısmının bittiği yerlerden yere inilen hayali dikmedir. Daha net haliyle güneş tam ağacın tepesindeyken altında oluşan gölgenin alanı bize yaklaşık o ağacın taç izdüşüm alanını verir. İşte o alanı metrekare olarak ele alıp her ağaç için 2,6 ile çarparak ağaç başına kullanılacak  suyu litre olarak ilaçlama ya da yaprak gübrelemesi için hazırlanacak tanka koymalıyız. Ortalamanız benzer ya da yakın ise ağaç başı çıkan değer ile toplam sayıyı çarparak toplam kullanılacak suyu bulabiliriz. Ağaçlarınız arasında yaş farkı varsa taç izdüşümü de değişeceğinden bu konu da dikkate alınmalıdır.

Ağaçlar için ilaçlama yapacağımızda ise kullanılacak su için kış ilaçlaması miktarı temel alınmaktadır. Çiçek öncesi ilaçlamada tanka konulacak su miktarı kış ilaçlamasında kullanılan suyun %75 i,çiçek sonrası ilaçlama da ise kış ilaçlamasında kullanılan suyun % 50 si kadar olmalıdır.

Sadece yaprak gübrelemelerinde santimetrekareye 70 damlacık düşürülebilmesi iyi kabul edilir. Bu da geçen hafta verdiğimiz mikron düzeyindeki damlacık çaplarındadır. Bu ise kullandığınız cihazın meme basıncı,sayısı gibi ayarlardan yapılabilir.

Diğer yandan örneğin atomizerler yani suyu çok çok küçük çaplarda atan ekipmanlar bunu sağlayabilmek için basıncı yüksek tutarlar ve ortalama dakika da 3-4 litre suyu püskürtürler . Bu nedenle havaya toprağa gibi kayıplar yaklaşık 3 kat fazla olabilmektedir. Bu yüzden atomizerlerde bu kayıplar göz önüne alınarak atılacak gübre arttırılmalıdır.

Örneğin ve kabaca elle çalışan sırt pompalarında meme çıkış basıncı yaklaşık olarak ama markasına yapısına göre değişmek şartıyla 2 ile 5 kg/santimetrekare dir. Motorlu sırt pulverizatörlerinde ise ilk çıkış basıncı yaklaşık 12 kg/santimetrekaredir.

Pratik bir örnek vermek gerekirse meyve ağaçlarında,asmalarda istenen düzeyde ve iyi bir ilaçlama ya da gübreleme için meme çıkış basıncı 70kg/santimetrekare olmalıdır.

Biraz karışık gibi gelse de üstünde durursak aslında çok basit hesaplar. Peki bu ilginç hesaplar bize ne kazandıracak derseniz,daha yeterli miktarlarda gübre ve ilaç kullanımı,daha az mazot ve insan enerjisi sağlayacaktır. Gereksiz su,ilaç,yakıt ve insan enerjisi kullanımını kontrol edebilme imkanı verecektir.