Gıda güvenliği ve güvenirliliği her ülke için stratejik bir konudur. Bunun temini için yerli tarımsal üretimin yeterliliğinin ve sürekliliğinin sağlamamız gerekmektedir.
Dünya ve ülkemizde yaşanan son olaylar (hastalıklar, iklim değişiklikleri ve savaşlar) tarımsal üretimin dolayısı ile tarımsal üretimin başlangıç materyalini oluşturan tohum ve tohumculuğun ne kadar önemli olduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte, dünya nüfusunun 2050 yılında 9,7 milyarı aşacağı öngörülmekte ve günümüzde 7,8 milyarı aşan nüfusun sağlıklı, güvenli, dengeli ve yeterli beslenebilmesi, tüm ülkelerin en öncelikli konusu haline gelmiştir.
Dünya genelinde 750 milyon insan ciddi gıda güvensizliği yaşamaktadır, gıdaya erişim yetersiz ve bazı insanlar günlerce aç kalmaktadır (www.fao.org). Bu durum tarımı dünyada en önemli sektörlerden biri haline getirmiştir.
Tohum, güvenli ve kaliteli gıdanın da önemli halkalarından biri olup, bitkisel üretimde stratejik bir önem sahiptir. Bu nedenlerden dolayı tohumculuk dünyada ekonomik bir faaliyet olarak son 150 yılda önemli bir endüstri haline gelmiştir.
Bugün dünya üzerinde 80 milyar dolar civarında bir ekonomiye ulaşmış olan tohumculuk sektöründeki gelişmelere baktığımızda; üretim, ticaret ve bitki ıslahındaki ilerlemelere paralel olarak uluslararası kural ve normlara, standartlara uygun tohum sistemleri ve teknik ve hukuki mevzuatların bir ülkede oluşturulması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
Dünyada hızla gelişen tohumculuk sektörü ile rekabet edecek yerli tohumculuk sektörün gelişmesi ve düzenlenmesi için 2004 yılında “Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına” ilişkin kanun ve 2006 yılında “Tohumculuk” kanunu yürürlüğe girmiştir.
Bu düzenlemeden sonra yerli ve milli tohumculuk sektörü hızlı bir gelişme göstermiş ve 2006 yılında 371 bin ton olan sertifikalı tohumluk üretimi 2022 yılında 1.361 bin tona ulaşmıştır.
Bununla beraber 2006 yılında 47 milyon dolar tohum ihracatı 2022 yılında ülke olarak 233 milyon dolara yükselirken tohum ithalatı ise 2006 yılında 106 milyon dolardan 170 milyon dolara yükselmiştir. İlk defa 2022 yılında tohum ihracatımız tohum ithalatını geçmiştir.
Ülkemizin ihracat potansiyelini düşündüğümüzde, gelecek yıllarda tohumluk ihtiyacı daha da artacaktır. Tohumculuk sektöründe yasal düzenlemeler ve sertifikalı tohumluk kullanım ve üretimine sağlanan destekler özel sektörün bu endüstriye ilgisini arttırmış ve ülkemizde özel sektör tohumculuğu hızlı bir büyüme göstermiştir. 1963 yılında sadece 5 adet olan tohumculuk özel sektör sayısı 2023 yılında 1081’e çıkmıştır. İller bazında Konya 179 adet tohumculuk firması ile tarla bitkileri tohumculuğunun en fazla yapıldığı il konumuna ulaşmıştır.
Konya ve komşu illerdeki firmalarla beraber bu sayı 388’e ulaşmıştır. Tohumculuk sektöründeki bu hızlı büyüme bazı problemleri de beraberinde getirmiştir. Tohumculuk sektörü nicelik olarak büyürken nitelikli eleman ihtiyacı çarpıcı bir şekilde kendini göstermiştir. Yaklaşık 150 yıllık bir sermaye ve tecrübe birikimine sahip yabancı tohumculuk sektörü ile rekabet etmek isteyen yerli firmalar sermaye problemini kendi öz sermayeleri ve kamu destekleri ile aşmaya çalışmaktadırlar.
***
Devam edecek...
