ÇEŞMELİSEBİL YÖRÜKLERİNDE DOKUMA GELENEĞİ (3)

Sofra (Sofra Örtüsü):

Konya’nın Sarayönü Çeşmelisebil, yöresinde yemek yenmek üzere yere serilen sofra örtüsü şeklinde kullanılan yaygılara sofra adı verilir. Çoğu iki parçalı tasarlanan sofralarda farklı desen özellikleri görülür.

Çeşmelisebile ait bazı örneklerinde boyuna kuşaklar üzerinde yörede geydirme denilen büyük zikzak biçimleri yer alır. Zikzaklarla süslü kuşakları sınırlandıran ince kuşaklarda gözlü yanış motifi ve zeminde kalan boşluklar ise bişşek ve pıtrak motifleri ile dokunur.

Örtünün uzun kenarını karnıyarık motifli ince su, kısa kenarını iseyarım pıtrak motifli su çerçeveler. Bazı örneklerinde ise, tek parça dokunan örtünün zemininde yörede anahtarlı yanış denilen küçük göbekler merkezdeki eşkenardörtgen etrafına yerleştirilir.

Zemini yarım pıtrak motifli süslü kalın ve eşkenardörtgen biçimlerle süslü ince sular çevreler (9).

Kırmızı veya kahverengi zemin üzerine, mor, yeşil, sarı, turuncu, beyaz, kırmızı renklerde, 50+50X100 cm. 55+55X98 cm. ve 93X103 cm. ölçülerde yün malzeme ile dokunur.

Daban Zili-Acem Kilim (Yer Yaygısı):

Sarayönü Çeşmelisebil yöresinde zili teknikli yer yaygıları dokunur. Zili yaygının zemini düzgün altıgenlere bölünür.

Altıgenlerin içlerine üst üste sıralı eşkenar dörtgenler kıvrım kollarla birlikte yerleştirilir.

Sarayönü Çeşmelisebil yöresinde yaygının zeminini kaplayan altıgen biçimli motife dabaz adı verilir. Bu örneklerde Sarayönü Çeşmelisebil kasabasında motif özelliğinde dolayı dabaz denir (10).

Zili yaygılarda kırmızı, yeşil, mor, beyaz, siyah, deve tüyü rengi, mavi, turuncu, bordo, kahverengi renkleri hâkimdir. 110X360 cm. ölçülerinde dokunur.

Tarak Yanışlı Yer Yaygısı:

Sarayönü Çeşmelisebil yöresinde bu yaygılar palaz adıyla bilinir. Taraklı yanışlara kutucuk veya pıtraklı kutucuk denir ve uzun kenardaki su üzerinde göksu motifli su, kısa kenarda ise, bişşek ve pıtraklı motifli sular yer alır (11).

Tarak yanışlı yer yaygıları kırmızı, kahverengi, beyaz, mor, turuncu, mavi, sarı, bordo, yeşil, siyah, açık mavi, lacivert renkleri ile karakteristiktir100+100X280 cm. ölçülerinde dokunur.

Çoğunlukla iki şaklı hazırlanır. Atkı ve çözgü ipliğinde çoğunlukla yün iplik kullanılsa da kıl malzemenin kullanıldığı da olur. Desende yün iplik kullanılır.

Koçboynuzu Namazlağ:

Konya yöresinde, Sarayönü’nün Çeşmelisebil, Kuyulusebil, Akşehir’in merkez, Cankurtaran, Ortaköy, Değirmenköy, Kadınhanı’nın Saçıkara, Ilgın’ın merkez, Çömlekçi, Güneypınar, Dereköy, Gölyaka (Haremi), Tekeler, Ereğli’nin Yaburlar-Taşağıl, Karaburun, Çumra’nın merkez, Erentepe (Sodur) ve Arıkören civarında benzer özellikte namazlıklar tespit edilmiştir. Namazlık zemininde kıvrım kolların karşılıklı yerleştirildiği motifler yer alır.

Bu motife Sarayönü Çeşmelisebil’de12koçboynuzuadı verilir. Bu örnekler üzerinde taşıdığı motiften dolayı koçboynuzu namazlağ, koçboynuzu atkılı adı ile bilinir. Koçboynuzu motifleri zemin üzerinde üst üste ve yan yana üç-dört sıra şeklinde yerleştirilir.

Koçboynuzu motiflerinin arasında kalan boşluklar kenarları kıvrımlı eşkenardörtgenlerle doldurulur.

Bu dolgulara Sarayönü Çeşmelisebil’de13içinin dolgusu adı verilir. Namazlağı çevreleyen uzun kenardaki suya Sarayönü Çeşmelisebil’de su adı verilir. Uzun kenar üzerinde Çeşmelisebil örneklerinde cığnak, bişşek, kısa kenar üzerinde elibelinde motifleri bulunur.

Kırmızı, bordo, pembe, yavruağzı rengi, sarı, turuncu, yeşil, mavi, açık mavi, mor, kahverengi, beyaz, siyah renkleri kullanılarak yün malzeme ile dokunur. Namazlağlar, 110X135 cm. ölçülerindedir