Yerel seçim sonuçları temelinde, dünden bugüne Sarayönü (3)

1963 YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI

Seçimler, özellikle de yerel seçimler, iktidarı şekillendirici gücü nedeniyle demokratik sistemler açısından hayati öneme sahiptir.

Bu tespitlerden yola çıkılarak çalışmada, Sarayönü’nde siyasi yapı oluşumu, işleyişi, farklılaşma ve değişimini anlayıp açıklayabilmek için çalışmada da, yerel seçimler incelendi. Zaman boyutunda başlangıç noktası olarak 1963 yılı seçildi.

1963 yerel seçimleri, 27 Mayıs 1960 İhtilali ve sonrasında hazırlanıp, 1961 yılında yürürlüğe konan yeni anayasanın, Türkiye’nin yerel idari ve siyasi yapısının şekillendirici etkisini ölçmek açısından büyük bir önem arz eder.

Çünkü bu seçimler 1961 Anayasası’nın yürürlüğe girmesinden sonra gerçekleştirilen ilk yerel seçimlerdir. 1961 Anayasası ile başlayan yeni dönemin ilk yerel seçimleri hüviyetine sahip olan 1963 yerel seçimleri, 17 Kasım 1963’te gerçekleştirildi.

Bu seçimlerde ülkede yerel iktidar mücadelesi AP, CHP, CKMP, MP, TİP ve YTP arasında geçti. Sarayönü’nde ise iktidar mücadelesi AP ile CHP arasında olmuştur.

Hem belediye başkanlığı ve hem de belediye meclisi seçimlerinde seçimin galibi Adalet Partisi’dir. Bununla birlikte CHP’nin Sarayönü’nde elde ettiği seçmen desteği Türkiye genelinin bir hayli üzerindedir.

Oyların siyasi yelpazeye dağılımı incelendiğinde son derece önemli bulgularla karşılaşılır. Türkiye genelinde seçimlerin galibi sağ partiler olmuştur. Sarayönü ilçesi özelinde ortaya çıkan tablo da Türkiye genelindeki duruma son derece yakındır.

Daha net bir ifadeyle Sarayönü’nde de 1963 yerel seçimlerinin galibi sağ siyaset geleneğidir. Bu seçimlerde sağ siyasi partilerin Sarayönü’nde elde ettiği toplam seçmen desteği yüzde 57 civarındadır.

Bu seçimlerin belki de en önemli sonucu, halkın, darbeci zihniyetin kendisine biçtiği gömleği yırtıp atmış olması ve bin bir hile ve entrika ile idam edilen efsanevi başbakan Adnan Menderes’in siyasi mirasına sahip çıkmış olmasıdır.

1968 YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI

1968 yerel seçimleri 2 Haziran 1968’de gerçekleştirilmiştir.

Bu yerel seçimlere seçmen ilgisi, hem Türkiye genelinde ve hem de Sarayönü özelinde, bir önceki seçimlere kıyasla daha düşük olmuştur.

Seçim sürecinde parti içi demokrasi tartışmalarının had safhaya ulaştığı bu seçimlere Adalet Partisi (AP), Birlik Partisi (BP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP), Güven Partisi (GP), Millet Partisi (MP), Türkiye İşçi Partisi (TİP), Yeni Türkiye Partisi (YTP) ve Bağımsız adaylar katıldı Bu seçimlerin en dikkat çekici sonuçlarından biri, bağımsız adayların elde ettiği başarıdır.

Bu seçimlerde bağımsız adayların başarısını yalnızca Türkiye genelinde değil, Sarayönü özelinde de gözlemlemek mümkündür.

Sarayönü’nün genel siyasi yapısı içinde sağ siyaset geleneği hızlı bir şekilde yükselişe geçmiş olsa da, bu yükselişin önünü belediye başkanlığı seçimlerinde bağımsız aday kesmiştir.

Bu seçimlerde, Sarayönü belediye başkanlığını Hüseyin Turan kazanmıştır. Belediye meclisi seçimlerinin Sarayönü’ndeki galibi, oyların üçte ikisinden fazlasını almayı başaran AP’dir.

Siyasi yapı, oyların siyasi yelpazeye dağılımı esasında incelendiğinde de ülke genelinde, bir önceki seçimlerde olduğu gibi üstünlüğün sağ kanatta olduğu hakikati ile karşılaşılır. Sarayönü özelinde de 1968 yerel seçimlerinde üstünlük AP’nindir.

Bununla birlikte AP’nin Sarayönü’ndeki başarısı, Türkiye genelindeki kadar görkemli olmamıştır. Özellikle başkanlığı seçimlerinde bağımsız aday dengeleri alt üst etmiştir. Bununla birlikte siyasi yapıda üstünlük yine de yelpazenin sağınındır.

Sol siyaset anlayışı ise bu seçimlerde, Sarayönü’nün siyasi yapısı içinde çok büyük bir kan kaybı yaşamıştır.

Kaynak: SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ YAYINLARI: 8

TARİH, KÜLTÜR, SANAT, TURİZM VE TARIM AÇISINDAN ULUSLARARASI SARAYÖNÜ SEMPOZYUMU (24-26 EKİM 2014 KONYA) BİLDİRİ KİTABI

D. Ali ARSLAN (Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji bölümü öğretim üyesi. Sosyolog ve Siyaset Bilimci.)

Sadettin BAŞTÜRK (Dicle Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Yeniçağ Tarihi Öğretim Üyesi, Tarihçi)

Kadir ULUSOY (Mersin Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sosyal Alanlar Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi, Tarihçi. )

Gülten ARSLAN (Siyaset Bilimci ve Siyaset Araştırmacısı. )