Uyku; gün boyu yorulan vücudun ve yıpranan sinir sisteminin, yenilenmesi ve dinlenmesi için kendini bakıma aldığı bir zaman dilimidir.
Bu zaman diliminde meydana gelen sorunlar (uykuya dalamama-erken uyanma) vücudun kendini yenilemesine engel olur ve kişi kendini ruhsal ve bedensel olarak kötü hisseder.
Uyku ihtiyacı yaklaşık 9-10 saattir. Yetişkin bir insan için günlük 7-8 saat uyku yeterlidir.
Fakat bu kişilere göre farklılıklar gösterir. Üç- dört saat uykuyla yetinen bir insan olabileceği gibi, dokuz-on saat uyuduğu halde hala uykusuzluk çeken insanlar da vardır.
Yaşlı insanların vücut işlevleri yavaşladığından ve gün boyu fazla hareket etmediklerinden dolayı uyku süreleri daha azdır. Sıkıntılı ve stresli kişiler daha fazla uyurken, hayatla barışık, neşeli insanların daha az uyuduğu gözlemlenmiştir.
Uyku bozuklukları sadece az uyumayla değil aşırı uyku haliyle de kendini gösterir. Kişi 9-10 saat uyuduğu halde kendini uykusuz hisseder, uyanmakta güçlük çeker. Başkalarının yardımıyla uykudan uyanır.
NEDENLERİ
Uyku bozukluklarının psikolojik ve biyolojik bir çok nedeni vardır. Ağrılı bir hastalık veya kullanılan ilaçlar biyolojik neden olarak gösterilebilir.
Duygusal problemler, sosyal ilişkiler, günlük yaşamda başa gelen sıkıntılı durumlar, iş yerinde, evde veya okuldaki stres ortamı kişinin üzerinde baskı oluşturur. Bu tür gerginlikler rahatlamayı zorlaştırır, iştahı etkilediği gibi uyku düzenini de bozar.
Depresyon uyku bozukluklarının en önemli nedenleri arasındadır. Bu durumdaki bir hasta zor uyur. Geeceleri aralıksız bir uykudan mahrum kalır. Sık sık uyanma ve sabah erken kalkma gibi sorunları vardır. Bu da onun daha çok endişelenmesine neden olur.
Ayrıca akşamları fazla miktarda tüketilen çay ve kahve uykusuzluk nedeni olabilir.
SAĞLIKLI BİR UYKU İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
- Uykulu hissetmeden yatağa gitmeyin.
- Yatma vaktinde uykulu hissetmiyorsanız, başka birşey yapın. Kitap okuyun, hafif bir müzik dinleyin veya bir dergiye bakın. Rahatlatıcı birşeyler bulun, ancak uyarıcı etkisi olmasın.
- Eğer 20 dakika sonra halen uykuya dalamadıysanız, yataktan çıkın. Sizin rahatlamanızı sağlayacak başka bir şeyler bulun. Eğer mümkünse, başka bir odaya geçin. Yatak odanız uyumak için gittiğiniz yer olmalı. Canınız sıklıdığında gittiğiniz bir yer olmamalı. Tekrar uykulu hissettiğinizde, yatağa geri dönün.
- Her gece yatağa gitmeden önce sizin rahatlamanızı sağlayacak meşguliyetlere başlayın.
- Ilık banyo, hafif atıştırma veya birkaç dakika okuma olabilir.
- Her sabah aynı saatte kalkın. Bunu tatillerde ve hafta sonlarında da yapın.
- Yatma vaktinden altı saat öncesinde bira, bir bardak şarap veya diğer alkollü içeceklerden kaçının.
- Yatma vakti öncesinde sigara içmeyin veya diğer nikotin içeren gıdalar almayın.
- Yatağa aç girmeyin, ancak yatma vaktine yakın saatlerde ağır yemek de yemeyin.
- Yatma vaktinden önce altı saat içerisinde ağır egzersizden kaçının.
- Düzenli olarak ancak günün daha erken saatlerinde egzersiz yapmalısınız.
- Uyku haplarından kaçının, veya dikkatli kullanın.
- Çoğu doktor üç haftadan daha uzun bir süre için uyku hapı reçete etmez.
- Endişelenmenize yol açan nedenlerle gün içinde ilgilenin.
- Yatak odanızı sessiz, karanlık ve hafif soğuk duruma getirin.
- Yorucu geçen günün sonunda kişiyi etkileyen baskı ve kaygıları azaltmak için kas gevşetme teknikleri, nefes alma teknikleri ya da rahatlık sağlayacak yatak rutini geliştirmek faydalı olacaktır.
